AI voor Juristen op Sint Maarten – een kennismaking met kansen
Ik ben door de Deken gevraagd om een eerste artikel te schrijven voor het eerste nummer van een nieuwe uitgave van het Dekenaat op Sint Maarten. Dat is een hele eer, omdat het onderwerp van kunstmatige intelligentie niet alleen nieuw is binnen het Dekenaat, maar ook staat voor een overgang van de "oude" wereld van “automatisering” naar een nieuwe fase van digitale ondersteuning en van een nieuwe wind binnen het bestuur van de Deken met veel, briljante, jonge geesten.
Ik voel mij vereert dit te mogen doen, en ik hoop alle leden van de Orde én andere lezers met dit essay enthousiast te maken voor deze ontwikkeling.
Wat is AI en waarom zou ik als jurist daar iets mee moeten?
Het recente Future Ready Lawyer Rapport 2024 van Wolters Kluwer, getiteld "Juridische innovatie: vooroplopen of achterblijven?", maakt duidelijk dat kunstmatige intelligentie niet langer toekomstmuziek is, maar realiteit. Uit het rapport blijkt dat 76% van de bedrijfsjuridische afdelingen en 68% van de advocatenkantoren inmiddels minstens één keer per week gebruikmaakt van generatieve AI. Een vergelijkbare boodschap klinkt in een recent artikel van NeurondAI: "Een nieuw tijdperk van generatieve AI-technologie breekt aan." Volgens onderzoeksbureau Gartner zal het gebruik van op maat gemaakte generatieve AI-modellen in grote ondernemingen naar verwachting snel toenemen. Dat onderstreept dat AI zich in rap tempo een plek aan het verwerven is in de juridische praktijk, wereldwijd.
Zo is er de polemiek tussen de overheid (in Nederland) met haar opvattingen over AI: “Het Nederlandse demissionaire kabinet heeft zijn visie op generatieve AI in Nederland gepresenteerd. Zo moet de kunstmatige intelligentie veilig en rechtvaardig worden ontwikkeld en toegepast, en moet deze het menselijk welzijn dienen” en de opvatting van de Juristen daarop in de zin van :Drie verbeterpunten voor de volgende versie”. Ik laat dit even voor een andere keer.
Voor juristen op Sint Maarten roept dit de vraag op: lopen we straks achter, of benutten we de kans om juist voorop te lopen?
Kunstmatige intelligentie, ofwel AI (artificial intelligence), klinkt voor velen als iets uit sciencefiction. Maar inmiddels is AI onderdeel geworden van onze dagelijkse werkelijkheid. AI is software die geleerd heeft om zelfstandig patronen te herkennen, beslissingen te nemen of teksten te genereren op basis van grote hoeveelheden data. Dat doet het razendsnel, en vaak verrassend effectief. Bekende voorbeelden zijn ChatGPT, Google Translate, of de automatische aanvulling van woorden in e-mails. Ik spreek nu hier nog niet over de Quantum-ontwikkelingen. Dat is voor een andere keer.
Voor juristen klinkt dit wellicht als een bedreiging. "Ik vertrouw geen robot met mijn dossiers." Of: "Een computer kan toch geen juridisch inzicht hebben?" Die bezwaren zijn begrijpelijk.
Toch is het goed om onderscheid te maken tussen AI als hulpmiddel en AI als vervanger.
In dit artikel laat ik zien hoe ik (met mijn collega’s) AI inzet als digitale assistent die mij tijd bespaart en structuur biedt. U hoeft AI niet te omarmen – maar het verdient wel uw (v)erkenning.
Waarom nu beginnen?
Ethiek en risico’s: AI vraagt om waakzaamheid
Hoewel AI krachtige voordelen biedt, brengt het ook risico’s met zich mee. Denk aan de kwaliteit van bronnen, het risico van vooringenomen algoritmen of het verlies van controle over vertrouwelijke gegevens. Als juristen dragen wij een bijzondere verantwoordelijkheid: we moeten waarborgen dat AI geen juridische fouten versterkt of rechtsongelijkheid in de hand werkt. Daarom is het cruciaal om AI-toepassingen kritisch te blijven beoordelen en steeds te toetsen aan onze beroepsethiek en ik voeg daaraan toe: aan de heersende leer op dat gebied.
AI in de communicatie met cliënten
Een van de verrassende toepassingen van AI is de ondersteuning in cliëntcommunicatie. Denk aan het snel opstellen van concept-antwoorden op veel gestelde vragen, of het vertalen van juridische termen in begrijpelijke taal. Met AI kunnen we sneller en toegankelijker communiceren, zonder afbreuk te doen aan kwaliteit. Voor cliënten die onzeker zijn of niet juridisch geschoold, kan dit het verschil maken tussen afstand en vertrouwen.
Factuurtje in een uurtje
Het spreekt vanzelf dat er enorm veel werk bespaard kan blijven en dat het volume aan zaken gerust mag toenemen. Intensiteit en capaciteit kunnen hier als management-tool gebruikt worden en gaan hand in hand terwijl ze normaal niet bij elkaar passen. Denk aan de intensiteit (gebruik) van ons wegennet op Sint Maarten en de capaciteit (aantal auto’s)dat soms ellenlange files tot gevolg heeft.
Met de juiste mensen en de juiste middelen om mij heen voel ik mij goed op mijn gemak en dat wil de boodschap zijn van dit essay.
Een blik op de toekomst: jonge juristen en digitale geletterdheid
De nieuwe generatie juristen groeit op in een digitale wereld. AI is voor hen geen onbekend terrein, maar een vanzelfsprekend onderdeel van hun gereedschapskist. Het is daarom essentieel dat opleidingen en stages ruimte maken voor digitale geletterdheid, inclusief de verantwoorde inzet van AI. Als ervaren juristen kunnen wij daarin het voortouw nemen – niet om plaats te maken, maar om richting te geven.
AI is in opkomst. Dat betekent niet dat u morgen moet overstappen. Maar wel dat het verstandig is om klein te beginnen. Gebruik één tool, bijvoorbeeld ChatGPT, en laat het u helpen bij een eenvoudige klus. Kijk wat het oplevert. U zult merken: u houdt meer tijd over voor het echte juridische werk – en minder voor het repetitieve denkwerk.
Mijn advies: zie AI niet als bedreiging, maar als kans. Begin klein, probeer iets uit, en behoud uw kritische blik. De toekomst van juridische dienstverlening is niet óf AI, maar: AI + menselijke expertise.
Laat die combinatie nu net uw kracht zijn en een inspiratie voor de OpleidingsCie van ons Dekenaat.
Bronnen en verder lezen
- Wolters Kluwer, Future Ready Lawyer Rapport 2024 – Juridische innovatie: vooroplopen of achterblijven?, te raadplegen via: wolterskluwer.com
- NeurondAI, artikel over generatieve AI en markttrends, waaronder de voorspelling van Gartner over brede adoptie in ondernemingen.
- Nederlands kabinet presenteert visie op generatieve AI: 'veilig en rechtvaardig' Door Hayte Hugo.
- Nieuwsbrief Nederlands Juristenblad 2024/20: Bart van der Sloot.
- SDU Rechtsorde AI-generator: rechtsorde.sdu.nl
- ChatGPT door OpenAI: openai.com/chatgpt
- Microsoft OneNote en AI-assistent Monica (diverse bronnen)
Noot: automatisering was HET woord voor de ontwikkeling in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw Het woord is niet meer in het gedrang.
